Πώς γεννήθηκαν οι "Ψίθυροι του Βαρδάρη"...

Αν και γέννημα – θρέμμα Θεσσαλονικιά, κανένα από τα προηγούμενα βιβλία μου δεν διαδραματίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Αν εξαιρέσει κανείς, ένα μικρό πέρασμα της Αργυρώς από τη Θεσσαλονίκη του 1926 στο “Κόκκινο Σημάδι”, η γενέτειρα πόλη μου υπήρξε πανταχού απούσα. Αν πρέπει να εξηγήσω γιατί συνέβη αυτό, η απάντηση ίσως βρίσκεται στο γεγονός πως 'γράφω για να ταξιδεύω και να δραπετεύω'. Πώς λοιπόν να δραπετεύσεις μιλώντας για μια πόλη στην οποία ζεις καθημερινά και τίποτα πλέον δεν σου προξενεί εντύπωση;

Ωστόσο, ένα τυχαίο γεγονός υπήρξε η αφορμή για τη γέννηση αυτού του βιβλίου. Το 2014, έλαβα ένα χαρτί νομικού χαρακτήρα πως η πολυκατοικία στην οποία βρίσκεται το πατρικό μου διαμέρισμα είναι χτισμένη πάνω στο ρέμα του Μπουγιούκ Ντερέ και για το λόγο αυτό το κράτος έπρεπε να αποζημιωθεί. Η έκπληξη ήταν μεγάλη. Ούτε εγώ, ούτε οι ηλικιωμένοι κάτοικοι της περιοχής θυμόντουσαν κάποιο ρέμα, καθώς μιλάμε για μια από τις κεντρικότερες λεωφόρους της Θεσσαλονίκης.

Ψάχνοντας λοιπόν να βρω συμβόλαια αγοραπωλησίας, ιδιωτικά συμφωνητικά και όλα τα υπόλοιπα δικαιολογητικά που μου ζήτησε η δικηγόρος, βρέθηκα να περιδιαβαίνω στη μοναδική ιστορία της πολυεθνικής Θεσσαλονίκης των αρχών του 20^ου αιώνα.

Η ιδέα για το βιβλίο είχε πλέον 'καρφωθεί' στο μυαλό μου, το ταξίδι στο παρελθόν της πόλης είχε ήδη ξεκινήσει. Ανακάλυψα ξανά την πόλη στην οποία γεννήθηκα και στην οποία ζω εδώ και πάνω από σαράντα χρόνια. Ανακάλυψα πως κάθε βήμα μου πατούσε πάνω στ'αχνάρια όλων των προηγούμενων γενιών που έζησαν κι ερωτεύτηκαν στις γειτονιές της.

Διαπίστωσα πως έχω σκοντάψει άπειρες φορές στα πλατάνια του Μπουγιούκ Ντερέ καθώς πήγαινα σχολείο, πως έχω δώσει τα πρώτα διστακτικά μου εφηβικά φιλιά εκεί που κάποτε υπήρχε το υπαίθριο πολεμικό γαλλικό νοσοκομείο, πως έχω γλεντήσει στα 'Λαδάδικα', εκεί που κάποτε άνθιζε το εμπόριο της πόλης, πως έχω τραγουδήσει προσκοπικά τραγούδια στον Πύργο “Μon Bonheur”, πως έχω πάει Πανεπιστήμιο, εκεί που κάποτε υπήρχε το μεγαλύτερο εβραϊκό νεκροταφείο ολόκληρης της Ευρώπης, πως έχω κλάψει κι ο βαρδάρης πήρε τα δάκρυα μου μακριά.

Και καθώς 'περπατούσα' σε δρόμους πραγματικούς και δρόμους φανταστικούς, ανακάλυψα και μια δεύτερη Θεσσαλονίκη, που οι περισσότεροι αγνοούν. Μέχρι τη δεκαετία του '50, εποχή όπου ξεκίνησε η άναρχη δόμηση της πόλης, υπήρχε μια υπόγεια πόλη, σκαμμένη ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους, με δρόμους και λαγούμια, όπου βυζαντινοί αυτοκράτορες και περιθωριακοί αλήτες την επισκέπτονταν τακτικά. Την πόλη στην οποία ζει, η τσιγγάνα ηρωίδα μου, η Εσρά, που η γέννησή της χάνεται μέσα στο χρόνο.

Το μόνο σίγουρο είναι, πως μετά από αυτό το βιβλίο, η ματιά μου έχει αλλάξει. Περπατώ και βλέπω τον ελληνικό στρατό να παρελαύνει στη Λεωφόρο Νίκης, ακούω τη φωνή του μουεζίνη από το Χαμζά Μπέη Τζαμί, μυρίζω τ’ αυγά χαμινάδος από τις κουζίνες των εβραϊκών σπιτιών. Περπατώ κι αισθάνομαι την αύρα όλων αυτών των ανθρώπων που γεννήθηκαν, έζησαν, ερωτεύτηκαν και λάτρεψαν αυτή την πόλη.

Ναι, είμαι σίγουρη πως δεν επέλεξα εγώ να γράψω αυτό το βιβλίο. Είναι το βιβλίο που με επέλεξε.

Ελάτε λοιπόν, να πάμε μια βόλτα μαζί στην Προκυμαία, να χαθούμε στα στενά της Άνω Πόλης, να ψωνίσουμε στο Μπεζεστένι, να γλυκαθούμε μ'ένα εκμέκ, ν'αφήσουμε το βαρδάρη να μας ανακατέψει τα μαλλιά!!!

Ελάτε να γίνουμε ένα με τους ήρωες του βιβλίου! Να κλείσουμε εμπορικές συμφωνίες με τον ντονμέ Μεχμέτ εφέντη, να θρηνήσουμε την απώλεια μιας πόλης με τον Σαλί μπέη, να πιούμε το απογευματινό μας τσάι στις επαύλεις της Λεωφόρου των Εξοχών παρέα με την Αναστασία, να κρυφοκοιτάξουμε τις άνομες συνευρέσεις στο πορνείο της Ζοζεφίν και τέλος να γνωρίσουμε πως είναι οι μεγάλοι έρωτες μέσα από τις αφηγήσεις της γιαγιάς Σοφίας. Ελάτε να ταξιδέψουμε σε μια ονειρική Θεσσαλονίκη που δεν υπάρχει πια, τη Σαλονίκη όπου έζησαν κι αγάπησαν όλες οι φυλές του κόσμου…